Wskaźnik HOMA-IR został po raz pierwszy opisany w roku 1985 i od tego czasuw sposób powszechny wykorzystuje się go w diagnostyce insulinooporności. Pomimo upływu czasu, HOMA-IR jest w obecnych czasach bardzo popularną metodą rozpoznawania insulinooporności. M. Szurkowska oraz K. Szafraniec uważają, iż insulinooporność dotyka coraz więcej osób i może doprowadzić do wielu poważnych schorzeń np. cukrzycy, nadciśnienia tętniczego czy otyłości. Co to jest HOMA-IR? Jak obliczyć HOMA-IR i jak zinterpretować otrzymany wynik? Zapraszamy do artykułu.
Co to jest HOMA-IR?
HOMA-IR (ang. Homeostatic Model Assessment od Insulin Resistance) uważany jest za wskaźnik, dzięki któremu w łatwy i szybki sposób można rozpoznać insulinooporność u określonej osoby tj. niską wrażliwość tkanek na działanie hormonu – insuliny. HOMA-IR wylicza się na podstawie dwóch parametrów – poziomu glukozy na czczo oraz poziomu insuliny na czczo. Jedno, jak i drugie badanie uzyskiwane jest z krwi. Indeks HOMA-IR potocznie nazywane HOMA jako parametr odpowiada, w jaki sposób dana osoba reaguje na wyrzut insuliny (z trzustki) oraz czy występuje prawidłowa wrażliwość komórek na insulinę (hormon, który reguluje poziom cukru we krwi każdego człowieka). Więcej informacji na temat HOMA-IR można odnaleźć w artykule „Wskaźniki insulinooporności w badaniu populacyjnym i ich wartość predykcyjna w określeniu zespołu metabolicznego”, jak i „Wskaźniki insulinooporności u młodych kobiet z prawidłową masą ciała w korelacji z ilością i dystrybucją tkanki tłuszczowej”.
Kiedy należy obliczyć wskaźnik HOMA-IR?
Lekarze, dietetycy czy diabetologowie zalecają zbadać parametr HOMA-IR, jeśli u danej osoby zachodzi ryzyko zaburzeń o charakterze insulinooporności, stanu przedcukrzycowego czy również cukrzycy. Ponadto, HOMA-IR powinno się zbadać, kiedy dana osoba zgłasza występowanie określonych, niepokojących objawów, mogących świadczyć o zaburzeniu metabolicznym. Należą do nich:
- Chroniczne zmęczenie i wyczerpanie
- Brak siły i energii
- Częste bóle głowy
- Zaburzenia snu, w tym również senność po posiłku
- Kłopoty ze skupieniem uwagi i koncentracją tzw. mgła umysłowa
- Wahania nastroju, częste rozdrażnienie
- Wilczy apetyt – nadmierne łaknienie
- Nadmierna ochota na słodycze, głównie po posiłku
- Problem z utratą masy ciała (pomimo treningu i odpowiedniej diety)
- Podwyższone ciśnienie tętnicze oraz poziom trój glicerydów we krwi
- Objawy rogowacenia ciemnego
- Nadwaga lub otyłość, głównie otyłość brzuszna
Jak obliczyć wskaźnik HOMA-IR?
Wskaźnik HOMA-IR oblicza się na podstawie dwóch parametrów, uzyskanych podczas badania insuliny (wyrażonej w mU/ml) oraz glukozy na czczo (mmol/l) w surowicy krwi. Obliczenie indeksu HOMA-IR jest bardzo szybkie i proste. Dokonuje się go na podstawie następującego wzoru:
Interpretacja otrzymanego wyniku HOMA-IR jest również szybka. Przyjmuje się, iż prawidłowy wynik wynosi mniej aniżeli liczba 2 (najlepiej jak plasuje się w okolicy liczby 1). Należy jednak podkreślić, iż wynik HOMA-IR powinien być zawsze skonsultowany ze specjalistą (endokrynologiem, diabetologiem czy lekarzem pierwszego kontaktu), gdyż tylko interpretacja biorąca pod uwagę ogólny stan kliniczny danej osoby wraz z aktualnym stanem chorobowym da pełny obraz ryzyka insulinooporności. Jeżeli uzyskany wynik jest wyższy od wspomnianej liczby (>2), wówczas należy rozszerzyć diagnostykę. Przyjmuje się następującą interpretację otrzymanego wyniku HOMA-IR:
- <2 wynik prawidłowy
- >2 wynik nieprawidłowy wymagający konsultacji ze specjalistą – ryzyko insulinooporności
Wysoki wskaźnik HOMA-IR
Wysoki wskaźnik HOMA-IR oznacza, iż istnieje ryzyko zaburzenia metabolicznego tj. insulinooporność tj. niską wrażliwość tkanek obwodowych na hormon regulujący poziom cukru we Kri tj. insulinę. Stan ten, jak już wspomniano, wymaga pilnej konsultacji lekarskiej oraz zmiany dotychczasowego stylu życia (aktywności fizycznej, diety). Przy podwyższonym wyniku wskaźnika HOMA-IR zaleca się zwiększenie aktywności fizycznej (do minimum 150-180 minut tygodniowo) oraz wdrożenie zbilansowanej diety do codziennego menu (dieta bogata w błonnik, białko (warzywa) oraz ograniczenie cukrów prostych, jak i łatwo przyswajalnych węglowodanów).