Choroba bostońska lub inaczej bostonka to schorzenie, które potocznie nazywane jest chorobą dłoni, stóp i jamy ustanej (ang. HFMS). Jest dość powszechną chorobą wirusową wieku dziecięcego, która najczęściej dotyka dzieci do 5 lat. Czasami jednak może wystąpić u dzieci starszych lub dorosłych. Jakie objawy występują w przebiegu choroby bostońskiej oraz jak dochodzi do zarażenia nią? Jak leczyć bostonkę oraz czy jest groźną chorobą? Na te oraz wiele innych pytań postaramy się odpowiedzieć w niniejszym artykule.
Choroba Bostońska – co to jest bostonka?
Choroba bostońska potocznie nazywana bostonka to zakaźna choroba, która wywołana została przez enterowirusy – najczęściej jednak przez należącego do nich wirusa Coxsackie A16. Bostonka spostrzegana jest przez społeczeństwo jako choroba dłoni, stóp oraz jamy ustnej (ang. Hand, Foot and Mouth Disease – HFMD), gdyż charakteryzuje się wykwitami skórnymi (bolesne pęcherze) występujące właśnie w wymienionych rejonach. Wykwity przybierają postać pęcherzykowatą bądź plamisto – grudkową. Podczas przebiegu choroby może występować podniesiona temperatura ciała. Bostonka głównie dotyka małe dzieci, które przebywają w większych skupiskach – zazwyczaj dzieci w wieku żłobkowym lub przedszkolnym. Nie oznacza to jednak, że na chorobę bostońską nie może zachorować żadna osoba dorosła. Największy szczyt zachorowań obserwuje się w sezonach ciepłych, zazwyczaj w sezonie letnim. Nazwa choroba bostońska (bostonka) nawiązuje do epidemii, która jako pierwsza miała miejsce w miejscowości o nazwie Boston. Bostonka jest często źle diagnozowana i mylona objawowo z ospą wietrzną. Istotną informację stanowi fakt, iż bostonka wywoływana jest przez wirusy, dlatego też, przechorowanie nie uodparnia człowieka na tę chorobę. Oznacza to, że choroba bostońska jest schorzeniem, które może wystąpić więcej aniżeli jeden raz.
Choroba Bostońska – objawy
Początkowe objawy bostonki nie są bardzo charakterystyczne. Zazwyczaj po około 4-dniowym okresie wylęgania (gdzie przeważnie wtedy choroba bostońska przebiega bezobjawowo) można zaobserwować pierwsze typowe jej objawy. Obserwuje się u chorych pogorszenie samopoczucia, bóle kostno-stawowe, dreszcze, bóle głowy, zmniejszenie łaknienia oraz ból gardła, jak i czasami biegunka, nudności i wymioty. Może lecz nie musi pojawić się gorączka – która zwykle nie jest wyższa aniżeli 39 stopni Celsjusza (pomiędzy 38 – 39 stopni Celsjusza). Po pierwotnych objawach zaobserwować można dopiero pojawienie się wysypki w postaci bolesnych pęcherzy lub plam o charakterze grudkowym. Wykwity mają około 1 centymetr średnicy i pojawiają się głównie na stopach (również od spodu), dłoniach oraz wokół jamy ustnej (jak i na błonie śluzowej jamy ustnej). Bostonka może także zaatakować górną połowę pleców oraz klatki piersiowej, jak i kolana, łokcie, pośladki i narządy płciowe. Opisywana wysypka pojawia się po około 2 dniach trwania podwyższonej temperatury ciała, która wraz z wykwitami powolutku ustępuje. Po ustąpieniu objawów bostonki w postaci zmian skórnych obserwuje się dość często złuszczanie skóry (czasami nawet ogromnych płatów skórnych). Po przebyciu choroby można również zaobserwować pojawienie się białych plamek na paznokciach czy też bruzd oraz łuszczenia się i odwarstwienia całych płytek paznokci. Opisywane zmiany mogą pojawić się dość późno po przebytej chorobie Bostońskiej, bo nawet po 1,5 miesiąca. Jeśli dojdzie do zmian w obrębie łuków podniebiennych, obserwuje się pojawienie wykwitów w postaci pęcherzyków, które są otoczone obwódką w kolorze czerwonym. Pęcherze te są zazwyczaj wypełnione płynem koloru mlecznego lub przezroczystego i szybko pękają, pozostawiając po sobie nadżerki. Choroba Bostońska zaliczana jest do schorzeń samoograniczających się tj. nie wymagających specjalistycznego leczenia, gdyż samoistnie ustępuje.
Bostonka – powikłania
Choroba bostońska niesie za sobą ryzyko powikłań. Powikłania w bostonce należą do rzadkości, lecz odnotowywane są takie przypadki. Najczęściej pojawiającymi się powikłaniami w chorobie bostońskiej jest odwodnienie (z powodu biegunki, gorączki czy braku łaknienia) oraz nadkażenia bakteryjne (zdarzają się zazwyczaj u dzieci z powodu rozdrapywania zmian skórnych). Rzadziej zaobserwować można powikłania neurologiczne w postaci zapalenia mózgu, zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych czy porażenia wiotkiego, jak i innych powikłań chorobowych tj. ostrego krwotocznego zapalenia spojówek, zapalenia trzustki, zespołu podobnego do objawów polio czy sepsy bakteryjnej.
Choroba Bostońska – etapy przebiegu bostonki
Choroba Bostońska wyróżnia się etapowością przebiegu. Jej przebieg można podzielić na cztery główne fazy:
- Etap latentny bostonki (Okres związany z fazą wylegania schorzenia, który zazwyczaj jest bezobjawowy i trwa około 4 dni. W tym etapie wirus przenika wgłąb układu chłonnego.)
- Etap prodromalny bostonki (Faza, która trwa około 2-3 dni i charakteryzuje się wystąpieniem objawów początkowych, które podobne są objawów grypowych lub choroby rotawirusowej. Na tym etapie wirus przenika z węzłów chłonnych do krwi i rozpoczyna się gwałtowny wzrost wiremii.)
- Etap właściwy bostonki (Okres ten może trwać około 7-10 dni i charakteryzuje się wystąpieniem typowych objawów dla choroby bostońskiej tj. wysypki.)
- Etap zdrowienia (Faza związana ze zdrowieniem występuje około 4 tygodnie od pojawienia się pierwszych objawów. Niektórzy lekarze twierdzą, że może ten etap trwać nawet 11 tygodni.)
Bostonka (Choroba Bostońska) w ciąży
Istnieje ryzyko, że kobieta w ciąży zarazi się bostonką. Niestety, dotychczasowe badania w sposób jednoznaczny oraz rzetelny nie informują o tym, jaki wpływ ma choroba bostońska na przebieg ciąży, płód czy organizm kobiety. Specjaliści uznają jednak, że zachorowanie na bostonkę w czasie ciąży – w okresie pierwszego trymestru może zwiększyć ryzyko ewentualnego poronienia. Jeśli natomiast zachorowanie przypadnie na ostatni trymestr ciąży wówczas istnieje ryzyko, iż u noworodka wystąpią objawy choroby. Najprawdopodobniej jednak jej przebieg będzie łagodny.
Choroba Bostońska – zaraźliwość
Wirus, który wywołuje chorobę bostońską bardzo łatwo się rozprzestrzenia. Zakażenie najczęściej przenosi się poprzez bezpośredni kontakt z osobą zarażoną – kontakt z jej wydzielinami lub też wydalinami. Dlatego też, choroba bostońska nazywana jest także potocznie chorobą brudnych rąk. Bostonka może również rozprzestrzeniać się drogą kropelkową tj. poprzez kichanie, kaszel czy ślinę. Do zarażenia chorobą może dojść w następujących sytuacjach:
- Nieprawidłowa higiena rąk np. nieumyte, brudne ręce
- Ślina
- Śluz z nosa
- Plwociny
- Powierzchnie, które są zanieczyszczone wirusem np. zabawki, blat stołu, klamki itp.
- Kał (np. podczas zmiany pieluszki)
- Bliski kontakt z osobą zarażoną np. poprzez przytulanie, wspólne spanie itp.
- Droga kropelkowa (kaszel, kichanie itp.)
- Płyn ze zmian skórnych tj. powstałych pęcherzy
Bostonka (Choroba Bostońska) – rozpoznanie
Bostonka najczęściej jest rozpoznawana przez lekarza na podstawie oceny wizualnej tj. lekarz diagnozuje ją na podstawie charakterystycznych zmian skórnych. W niektórych przypadkach, gdy diagnoza nie jest jednoznaczna można stwierdzić chorobę bostońską na podstawie specjalnych badań laboratoryjnych. Badania te pomagają wykryć wirus Coxsackie, który jest odpowiedzialny za wywołanie schorzenia. Niestety, skierowanie na badania należą do rzadkości, gdyż są one bardzo kosztowne. W momencie zaobserwowania pierwszych objawów sugerujących zakażenie bostonką warto zwrócić się do specjalisty w celu postawienia odpowiedniej diagnozy i uniknięcia ewentualnych, groźnych powikłań.
Choroba Bostońska – leczenie
Choroba Bostońska jest przypadłością samoograniczającą się (tzn. samoistnie ustępuje), która ma łagodny przebieg i trwa około 8-10 dni – niezależnie od tego, czy zostanie wdrożone jakiekolwiek leczenie. Leczenie bostonki oparte jest wyłącznie na leczeniu objawowym. Specjaliści zalecają stosowanie leków o działaniu przeciwgorączkowym, przeciwbólowym oraz przeciwzapalnym. Ponadto, warto stosować preparaty (środki) przeciwhistaminowe w celu odkażania zmian – jeśli występuje bardzo silny świąd. W celu uśmierzenia bólu w jamie ustnej (w sytuacji pojawienia się bolesnych pęcherzy) można stosować tabletki lub spray uśmierzający ból. Istotne jest również regularne przyjmowanie płynów, aby nawadniać organizm. Leczenie bostonki nie opiera się na podawaniu antybiotyków. Antybiotykoterapia zostaje wdrożona dopiero w sytuacji nadkażeń bakteryjnych.
Choroba Bostońska (Bostonka) – profilaktyka
Choroba bostońska tj. bostonka nie uodparnia żadnego człowieka na całe życie. Dlatego też, schorzeniem można zarazić się nawet kilka razy, gdyż wywołują go różne wirusy. Aby uniknąć zachorowania, należy przede wszystkim stosować zasadę: lepiej zapobiegać aniżeli leczyć. Powinno się stosować do następujących wytycznych: dbać o higienę osobistą (np. myć ręce), dezynfekować powierzchnie, miejsca czy przedmioty, które są wspólnie użytkowane z innymi osobami, unikać kontaktu z osobami chorymi na bostonkę.
