Instytucjonalne wsparcie rodziny w Polsce

Instytucjonalne wsparcie rodziny w Polsce wydaje się być bardzo ważnym zagadnieniem. Sytuacja rodziny jest bardzo złożona, gdyż nie sposób określić standardową polską rodzinę. Istnieje wiele problemów, mniejszej, bądź większej rangi, które dotykają żyjącą w dzisiejszych czasach rodzinę np. trudna sytuacja materialna, przemoc, bezrobocie, wyjazdy zarobkowe rodziców czy również alkoholizm. Przeżywającą mocno trudności rodzina może nie realizować w sposób prawidłowy (w należytym wymiarze) określonych jej funkcji, dlatego też pomoc i wsparcie rodziny jest w takich przypadkach wskazana. Pomoc i wsparcie rodziny to ogromne wyzwanie dla systemu opieki w Polsce, dlatego też powstało wiele ustaw mających na celu realizować ten cel. W niniejszym artykule zostaną przedstawione najważniejsze formy pomocy i wsparcia rodziny. Jak aktualnie wygląda instytucjonalne wsparcie rodziny przez Państwo?

Jak wygląda wsparcie rodziny w Polsce?

Czy istnieje jakiekolwiek instytucjonalne wsparcie rodziny w Polsce? Środowisko rodzinne jest dla każdego człowieka najbardziej istotną oraz pierwszą szkołą życia – podstawowym oraz naturalnym środowiskiem wychowawczym. Rodzina powinna realizować mnóstwo funkcji w zróżnicowanym zakresie – opieki, wychowania, prokreacji, ekonomii, kultury itp. Podejmowanie aktywności przez rodzinę w zakresie pełnionych przez nią funkcji zależne jest od wielu czynników np. warunków społecznych, warunków materialnych czy progresji cywilizacyjnej. Występowanie jakichkolwiek trudności może przyczynić się do negatywnych i długofalowych skutków dla rodziny, jak i je członków, głównie dzieci. W celu pomocy w zaistniałych trudnościach powstaje coraz więcej programów mających na celu instytucjonalne wsparcie rodziny. Państwo ma za cel wsparcie rodziny i jej wszystkich członków w wysiłkach, które zmierzają do zaspokojenia ich potrzeb, których nie są sami w stanie zrealizować, wykorzystując swój potencjał, możliwości czy uprawienia. Wśród aktualnie obowiązujących i ważniejszych regulacji prawnych dotyczących wsparcia rodziny należy wymienić następujące przepisy prawne:

• Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej

(Dz. U. z 2008 r. nr 115, poz. 728)

• Ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych

(Dz. U. z 2015 r., poz.114)

• Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej

(Dz. U. nr 149, poz. 887, z późn. zm.)

• Ustawa z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci

(Dz. U. z 2016 r., poz. 195)

• Ustawa z dnia 5 grudnia 2014 r. o Karcie Dużej Rodziny

(Dz. U. z 2014 r., poz. 1863)

• Ustawa z dnia 17 listopada 2021 r. o rodzinnym kapitale opiekuńczym

(Dz. U. z 2021 r., poz. 2270)

• Ustawa z dnia 31 stycznia 2019 r. o rodzicielskim świadczeniu uzupełniającym

(Dz. U. z 2021 r., poz.419)

• Ustawa z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3

(Dz. U. z 2013 r., poz.1457)

• Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej

(Dz. U. z 2011 r. nr 149, poz. 887)

W Polsce gwarantuje się wsparcie dla rodziny, która posiada dziecko bądź dzieci. Należy wymienić następujące, aktualnie obowiązujące formy majce na celu wsparcie rodziny z dziećmi:

• Rodzina 500 plus (500+) – wsparcie rodziny w wysokości 500 złotych miesięcznie na każde dziecko w rodzinie
• Karta Dużej Rodziny (Mkdr) – wsparcie rodziny w postaci systemu zniżek dla rodzin wielodzietnych tj. dla rodzin, które posiadają minimum troje dzieci. Wsparcie rodziny nie jest uzależnione od dochodu.
• Rodzinny Kapitał Opiekuńczy (RKO) – ma na celu wsparcie rodziny poprzez częściowe pokrycie wydatków związanych z opieką i wychowaniem dziecka, w tym również zaspokojeniem jego potrzeb. RKO tj. Rodzinny Kapitał Opiekuńczy przysługuje w wysokości 500 złotych lub 1000 złotych miesięcznie na dziecko w danej rodzinie, w zależności od opcji wypłacania pieniędzy (12 lub 24 miesiące). Łączna wysokość kapitału, który może zostać wypłacony nie może przekraczać kwoty 12 000 złotych na dziecko. Rodzinny Kapitał Opiekuńczy, jako wsparcie rodziny, przysługuje na drugie oraz każde kolejne dziecko w wieku od ukończenia 12 miesiąca życia do 35 miesiąca życia.

Dofinansowanie do opieki nad dzieckiem w żłobku, klubie dziecięcym lub u opiekuna dziennego – wsparcie rodziny w kwocie 400 złotych, na dzieci, które nie otrzymują Rodzinnego Kapitału opiekuńczego i spełniają warunki określone w Ustawie z dnia 17 listopada 2021 r. o rodzinnym kapitale opiekuńczym (Dz. U. z 2021 r., poz. 2270).

• Program „Dobry Start” – wsparcie rodziny w postaci 300 złotych dla dziecka, udzielanych jednorazowo na nowy rok szkolny, zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 15 czerwca 2021 r. w sprawie szczegółowych warunków realizacji rządowego programu „Dobry start” (Dz. U. z 2021 r. poz. 1092)
• Program „Wyprawka Szkolna” – wsparcie rodziny zgodnie z Uchwałą Rady Ministrów z dnia 5 lipca 2016 r. w sprawie Rządowego programu pomocy uczniom w 2016 r. „Wyprawka szkolna” oraz Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 5 lipca 2016 r. w sprawie szczegółowych warunków udzielania pomocy finansowej uczniom na zakup podręczników i materiałów edukacyjnych (Dz. U. z 2016 r. poz. 1054)
• Świadczenia rodzinne – wsparcie rodziny w postaci zasiłku rodzinnego, dodatku do zasiłku rodzinnego, jednorazowej zapomogi z tytułu urodzenia dziecka tzw. Becikowe, świadczeń opiekuńczych: zasiłku pielęgnacyjnego, świadczeń pielęgnacyjnych czy specjalnego zasiłku opiekuńczego oraz świadczenia rodzicielskiego.
• Fundusz Alimentacyjny – świadczenia z funduszu alimentacyjnego, jako wsparcie rodziny w określonych warunkach zawartych w ustawie z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom upragnionym do alimentów (Dz. U. z 2009 r. nr 1, poz. 7 z późn. zm.)

Literatura:

1. Janus K., Pedagogika i psychologia. Zagadnienia pojęcia terminy, 2006.
2. Pierzchała K., Rodzina – jej definicje i funkcje., w: Pierzchała K., Cekiera Cz. (red.), Człowiek a patologie społeczne, 2009.
3. Pierzchała K., Wpływ rodziny i środowiska na życie człowieka., w: Pierzchała K., Cekiera Cz. (red.), Człowiek a patologie społeczne, 2009.
4. Becker-Pestka D., Instytucjonalne formy wsparcia dziecka i rodziny w Polsce na przykładzie MOPR., w: Pujer K., Współczesna rodzina. Szanse – zagrożenia – kierunki przemian., 2016.
5. https://www.gov.pl/web/gov/uslugi-dla-obywatela
6. Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2008 r. nr 115, poz. 728)
7. Ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2015 r., poz.114)
8. Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. nr 149, poz. 887, z późn. zm.)
9. Ustawa z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (Dz. U. z 2016 r., poz. 195)
10. Ustawa z dnia 5 grudnia 2014 r. o Karcie Dużej Rodziny (Dz. U. z 2014 r., poz. 1863)
11. Ustawa z dnia 17 listopada 2021 r. o rodzinnym kapitale opiekuńczym(Dz. U. z 2021 r., poz. 2270)
12. Ustawa z dnia 31 stycznia 2019 r. o rodzicielskim świadczeniu uzupełniającym (Dz. U. z 2021 r., poz.419)
13. Ustawa z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (Dz. U. z 2013 r., poz.1457)
14. Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2011 r. nr 149, poz. 887)
15. Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 5 lipca 2016 r. w sprawie szczegółowych warunków udzielania pomocy finansowej uczniom na zakup podręczników i materiałów edukacyjnych (Dz. U. z 2016 r. poz. 1054)