Zdrowie

W potocznym, wąskim spostrzeganiu, można stwierdzić, iż zdrowie jest brakiem choroby bądź niepełnosprawności. Natomiast z medycznego punktu widzenia, zgodnie ze słownikiem języka polskiego, zdrowie rozumiane jest, jako pełna zdolność organizmu człowieka do utrzymania równowagi (homeostazy) pomiędzy nim (organizmem) a środowiskiem zewnętrznym. Ponadto, zdrowie to również poprawne reagowanie na wszelakie zmiany zachodzące w tym środowisku oraz adaptacja organizmu do tych zmian.

Czym jest zdrowie?

„Szlachetne zdrowie, nikt się nie dowie, jako smakujesz, aż się zepsujesz. Tam człowiek prawie, widzi na jawie i sam to powie, ze nic nad zdrowie ani lepszego, ani droższego…”. Kochanowski Jan w swojej fraszce zatytułowanej „Na zdrowie” określa zdrowie mianem „klejnotu”. Dzieło stanowi swoistą apostrofę do spersonifikowanego zdrowia – chce uświadomić wszystkim ludziom, że nie ma nic wartościowszego od zdrowia. Czym jest więc zdrowie, tak wychwalane i stawiane ponad inne wartości? Co składa się na pojęcie zdrowia? Dowiedz się, jakie są rodzaje zdrowia i co na nie wpływa.

Zdrowie – z jakich obszarów składa się ten termin?

Zdrowie, jak już wspomniano, jest terminem bardzo obszernym, który może być inaczej definiowany przez różne osoby. W celu lepszego zrozumienia zagadnienia należy ukazać jego obszary, jakie się do niego zaliczają. Zdrowie może być podzielone na kilka rodzajów, gdzie wyszczególnia się:

• Zdrowie fizyczne – zdrowie fizyczne określane jest, jako właściwe funkcjonowanie całego organizmu człowieka, jego układów oraz narządów. W zdrowiu fizycznym istotna jest również homeostaza pomiędzy procesami katabolicznymi oraz anabolicznymi. Uznaje się, że człowiek jest zdrowy fizyczne wtedy, kiedy nie zachodzą w organizmie żadne patologiczne zjawiska tj. choroba.
• Zdrowie psychiczne – zdrowie psychiczne dzielone jest na dwie podgrupy, które wzajemnie się uzupełniają. Należą do nich:
  • Zdrowie emocjonalne – człowiek zdrowy emocjonalnie potrafi w sposób prawidłowy rozpoznawać swoje emocje, wyrażać je we właściwy sposób, jak i umiejętnie radzić, na co dzień ze stresem, różnorodnymi napięciami i lekami, jak i agresją oraz depresją.
  • Zdrowie umysłowe – człowiek zdrowy umysłowo potrafi podejmować logiczne decyzje, sensownie myśleć.
• Zdrowie społeczne – zdrowie społeczne odnosi się do szeroko pojętego zagadnienia adaptacji w społeczeństwie. Człowiek posiada zdolność nawiązywania, podtrzymywania oraz rozwijania relacji z innymi osobami, a także ze zwierzętami.
• Zdrowie duchowe – zdrowie duchowe związane jest z wyrażaniem swoich wierzeń – u niektórych osób wierzeń dotyczących religijnych, u innych wierzeń związanych z osobistymi przekonaniami, zachowaniami czy zasadami.

Jakie czynniki wpływają na zdrowie?

Światowa Organizacja Zdrowia jest zdania, że na zdrowie człowieka (indywidualne oraz publiczne) wpływ ma wiele czynników, które je determinują. Do najczęściej wymienianych uwarunkować zalicza się:

• Uwarunkowania środowiskowe
• Uwarunkowania biologiczne (w tym uwarunkowania genetyczne)
• Uwarunkowania genetyczne
• Poziom wykształcenia
• Dostępność oraz zakres korzystania z opieki zdrowotnej
• Jakość stosunków międzyludzkich (w najbliższym środowisku oraz rodzinie)

Inną, również wpływową koncepcją uwarunkowań jakości zdrowia jest koncepcja Lalond’a tzw. pola zdrowia Lalond’a. Koncepcja ta pozwala na skategoryzowanie każdego czynnika determinującego zdrowi, który może zostać przypisany do pozytywnego bądź negatywnego wpływu na stan zdrowia. Do wspomnianych uwarunkowań zalicza się:

• Styl życia – związany jest z czynnikami dotyczącymi podejmowanych decyzji i zachowań danej jednostki, które determinują dobry albo zły stan zdrowia.
• Czynniki środowiskowe – związane są z czynnikami, które działają poza organizmem człowieka (otoczeniem), a mają realny wpływ na jego zdrowie.
• Opieka zdrowotna – związana z szeroko pojętymi zasobami oraz procedurami działania instytucji, które zostały powołane do tego, aby wspomagać zdrowie człowieka.
• Czynniki genetyczne – w tym również czynniki biologiczne, które są związane z indywidualnymi procesami dojrzewania oraz starzenia organizmu, jak i ogółem wewnętrznych, indywidualnie złożonych systemów, które mają wpływ na stan zdrowia.

Jak można zauważyć, zdrowie człowieka nie jest związane tylko z jakością opieki zdrowotnej i zaawansowaniem nauki o zdrowiu, lecz również z innymi obszarami no. Wyborem stylu życia.

Historia terminu zdrowie

Niegdyś, zdrowie, a dokładniej jego stan, był spostrzegany przez pryzmat harmonii ciała człowieka, jego poszczególnych części oraz wpływów zewnętrznych i wzajemnych uwarunkowań pomiędzy nimi. Wpływ na to miały poglądy z lat 20. XIX wieku, które znajdowały się pod oświeceniowymi wpływami, mocno zafascynowane starożytną szkołą filozofii przyrody. W literaturze przedmiotu odnaleźć można przypuszczenia, które podkreślają, iż prawdopodobnie to spowodowało, że na stan zdrowia mają znaczenie zewnętrzne uwarunkowania, w tym również powietrze.

Pomiar stanu zdrowia

Literatura przedmiotu przekonuje, że można dokonać pomiaru stanu zdrowia. Wspomnianego pomiaru jakości zdrowia można dokonać na podstawie analizy następujących czynników:

• Współczynnik chorobowości, potocznie chorobowość – jest to liczba chorych osób w określonym czasie na konkretną chorobę w ściśle określonej grupie osób (np. na sto tysięcy osób).
• Współczynnik umieralności, potocznie umieralność – definiowana, jako liczba zgonów na określoną liczbę osób (najczęściej na sto tysięcy osób) pośród ogółu populacji w ściśle określonym przedziale czasowym.
• Zapadalność, nazywane potocznie zachorowalność – jest to liczba, która wskazuje nowo zrejestrowane przypadki określonej choroby w pewnym przedziale czasowym (najczęściej w ciągu roku) na sto tysięcy osób w badanej populacji.
• Śmiertelność – związana ze wskaźnikiem śmiertelności, oznacza zjawisko oraz jego częstość występowania na danym obszarze w założonym przedziale czasowym.
• Obciążenie chorobowe ludności

Nauka o zdrowiu

Nauka o zdrowiu jest obszerną nauką, która obejmuje wiele dyscyplin naukowych. Badaniami odnoszącymi się do stanu zdrowia zajmują się między innymi takie dyscypliny jak: medycyna, psychologia, chemia, biologia, a nawet fizyka, dodatkowo, wiele dziedzin multidyscyplinarnych np. socjologia medycyny czy biochemia, epidemiologia, genetyka, inżyniera biomedyczna, biotechnologia, farmacja, dietetyka, fizjoterapia i wiele innych. Celem wszystkich dyscyplin w ramach nauki o zdrowiu jest ciągłe pogłębianie wiedzy na temat zdrowia, jak i ulepszanie jego jakości.

Literatura:

1. Cybulski M., Podstawowe pojęcia z zakresu zdrowia i choroby., 2022.
2. Maszczak T., Zdrowie jako wartość uniwersalna., Roczniki Naukowe AWF w Poznaniu, 2005.
3. Blaxter M., Okła M. (przekł.), Zdrowie, 2009.
4. Schmidt J.M., Pojęcie zdrowia., Homeopatia praktyczna, 2010.
5. Juszczyński Z., Szlachetne zdrowie, niech każdy się dowie., Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne., 1999.
6. Wysocki M.J., Miller M., Paradygmat Lalonde’a. Światowa organizacja zdrowia i nowe zdrowie publiczne., Przegląd Epidemiologiczny, 2003.
7. Urbanek B., Zdrowie i choroba w ujęciu polskich lekarzy. II połowy XIX i początków XX wieku., Kwartalnik Historii Nauki i Techniki, 2002.
8. Woynarowska B., Edukacja zdrowotna, 2007.
9. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) – https://www.who.int/en/
10. Ministerstwo Zdrowia – https://www.gov.pl/web/zdrowie
11. Portal zdrowia Unii Europejskiej – https://ec.europa.eu/info/index_en
12. Doroszewski W. (red.), Słownik języka polskiego, 1997.
13. Słomiak K., Czym właściwie jest zdrowie?, 2019.
14. Dunaj B. (red.), Słownik współczesnego języka polskiego., 2001.

Zwiń ^