Sport

Czym jest sport?

Sport jest terminem bardzo popularnym, który znają wszyscy. Ze względu na jego popularność istotne jest jego zdefiniowanie, gdyż w literaturze przedmiotu odnaleźć można wiele objaśnień pojęcia sport. W podstawowym ujęciu termin sport wymyka się z jednoznacznego zdefiniowania, co powoduje mnogość wyjaśnień.

Pojęcie sport wywodzi się z języka łacińskiego, a dokładniej ze słowa „disporte”, co niegdyś oznaczało porzucenie miejsca czynności codziennych w celu wykonania odpoczynku bądź rozrywki. Łaciński wyraz składa się z przedimka „dis” oraz rzeczownika „porta” oznaczającego samodzielnie słowo brama. Termin sport ewoluował, gdyż odrzucono część wyrazu pozostawiając jedynie wyraz „sporte”. Według specjalistów zanik akcentu na ostatnią sylabę spowodował, iż nie wymawiano końcowi wyrazu i w ten oto sposób powstało pojęcie „sport”. Słowo sport rozpowszechniło się na szeroką skalę na mapie europy, w tym również Niemczech, Anglii czy Francji. Słowem sport określano dawniej wszelkie zabawy czy rozrywki, jak i przyjemne spędzanie wolnego czasu, innego niż codzienne obowiązki, aż wreszcie uznano, iż jest to współzawodnictwo mające charakter fizyczny. Ówcześnie zdefiniowanie pojęcia sport nadal związane jest z wieloma trudnościami, dlatego tez istnieje mnogość opisów. Ustawa z dnia 25 czerwca 2010 roku o sporcie uznaje, iż, sport to „wszelkie formy aktywności fizycznej, które przez uczestnictwo doraźne lub zorganizowane wpływają na wypracowanie lub poprawienie kondycji fizycznej i psychicznej, rozwój stosunków społecznych lub osiągnięcie wyników sportowych na wszelkich poziomach”. Dodatkowo, ustawowe pojęcie sportu określa, iż za sport uważa się także współzawodnictwo (rywalizację), która opiera się na aktywności intelektualnej, mającej na celu osiągnięcie określonego wyniku sportowego. Natomiast w Encyklopedii PWN znaleźć można następującą definicję sportu – pokojowe, bezkonfliktowe współzawodnictwo, którego główną istotą jest indywidualna lub zespołowa rywalizacja oparta na jasno określonych regułach. Sport, definiowany w ten sposób, musi opierać się na zasadach fair play oraz dążyć do osiągnięcia jak najlepszych wyników sportowych. Ponadto, sport to również podejmowanie aktywności w celu doskonalenia własnych cech fizycznych oraz rekreacji.

Jak można zaobserwować, termin sport podlega ciągłej transformacji i przemianom, również w polskim piśmiennictwie czy prawie. A. Maciejewski twierdzi, iż współcześnie pojęcie sport stosuje się na szeroką skalę, jako określenie różnorodnych aktywności fizycznych oraz jej organizowanie pod różnymi formami tj. sport, obejmuje wiele płaszczyzn np. sport szkolny, sport dzieci, sport akademicki, sport masowy, sport rekreacyjny, sport osób niepełnosprawnych, sport wyczynowy, sport olimpijski, sport profesjonalny, sport zawodowy oraz wiele innych.

Historia sportu w Polsce

Lipoński W. jest zdania, iż pojęcie sport pojawiło się na ziemiach polskich pod koniec XVIII wieku, lecz było ono stosowane jedynie w publikacjach obcojęzycznych. Za datę przyjęcia terminu sport w Polsce przyjmuje się rok 1867, gdyż w tym roku we Lwowie otworzono Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”. Obserwując historię polskiej leksykografii, po raz pierwszy pojęcie sport doczekało się zdefiniowania w roku 1866. Lavestarm F.H. w wydawnictwie „Encyklopedia Powszechna” opisuje sport następująco: „sport, tak w Anglii nazywa się mianowicie zabawa na otwartym powietrzu, jak np. polowanie, rybołówstwo, wyścigi itp.”. Następne wydanie encyklopedii (1876) definiuje termin następująco: „sport to zabawa, gra, rozrywka wiejska, szczególnie zaś wszelkie ćwiczenia ciała połączone z zabawą.” Z kolei w 1907 roku encyklopedia wydana we Lwowie określiła sport, jako rozrywkę, taką jak ślizgawka, jazda na bicyklu, jazda na konie, gra w piłkę, które oprócz przyjemności są również ćwiczeniami gimnastycznymi, które wyrabiają siłę, zręczność oraz hartują ciało. Sport w niepodległej Polsce, według badaczy terminu, narodził się w roku, 1919 jako skutek powołania w Krakowie Polskiego Komitetu Igrzysk Olimpijskich. Po tym czasie zaczęły powstawać Polskie Związki Sportowe a Rozporządzeniem Rady Ministrów (1927 rok) powołano Państwowy Urząd Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego.

Sport – klasyfikacja

Jakie są sporty? Należy podkreślić, iż termin sport jest terminem mającym szerokie znaczenie, dlatego też w ramach tego pojęcia można wyróżnić wiele rodzajów sportu. Sport można podzielić ze względu na wiele czynników np. ze względu na liczbę uczestników, porę roku, miejsce uprawiania sportu czy potrzebny sprzęt.

Klasyfikacja sportów ze względu na liczbę jej uczestników:

• Sporty indywidualne (w tych sportach bierze udział tylko jeden sportowiec np. lekkoatletyka, tenis, gimnastyka artystyczna, boks)
• Sporty drużynowe (sporty, które są uprawiane przez określoną grupę sportowców np. badminton, tenis stołowy, siatkówka, piłka nożna, koszykówka, piłka ręczna)

Inna klasyfikacja sportu związana jest z sezonem bądź miejscem jego uprawiania. W tek klasyfikacji sportów można wyróżnić sporty letnie np. jazda na rowerze, żeglarstwo) oraz sporty zimowe (łyżwiarstwo, saneczkarswto, narciarstwo), sporty halowe (koszykówka, halówka, siatkówka). Kolejna klasyfikacja sportów powstała na podstawie sprzętu potrzebnego do jego wykonywania: sporty z piłką (np. tenis, baseball, piłka nożna, siatkówka), sporty wali (np. aikido, boks, judo, thai), motosporty (np. wyścigi samochodowe, MotoCross, rajdy), sporty wodne (np. kajakarstwo, wioślarstwo, nurkowanie, surfing), sporty powietrzne (np. skoki ze spadochronem, paralotniarstwo) oraz sporty ślizgowe (np. narciarstwo, skeleton, saneczkarstwo, bobsleje). W ramach klasyfikacji sportów wyróżnia się także:

• Sport amatorski (sport, który podejmowany jest wypoczynku, rekreacji czy rozrywki)
• Sport wyczynowy (sport, który jest formą działalności człowieka – ukierunkowany na współzawodnictwo i uzyskanie jak najlepszych wyników sportowych)
• Sport profesjonalny (rodzaj sportu, który uprawiany jest w celach zarobkowych)

Istnieje mnóstwo rodzajów sportu, do których można zaliczyć między innymi: lekkoatletykę, podnoszenie ciężarów, gimnastykę, jeździectwo, kolarstwo, łucznictwo, strzelectwo, sporty walki, sporty wodne, pływanie, kajakarstwo, tenis, badminton, hokej, połka ręczną, piłka nożna, piłka wodna, siatkówka, koszykówka, biathlon, łyżwiarstwo, narciarstwo, biegi narciarskie, skoki narciarskie, snowboarding, skeleton, bobsleje, saneczkarstwo, curling, hokej, alpinizm, bieg, kulturystyka, fitness, golf, rodeo i wiele innych.

Literatura:

1. Lipoński W., Humanistyczna encyklopedia sportu, 1987.
2. Bednarski L., Całka A i inni, Mała encyklopedia sportu, 1987.
3. Michalik M.B. (red.), Kronika sportu, 1993.
4. Maciejewki A., Ewolucja definicji sportu, Akant, 2017.
5. Ustawa z dnia 25 czerwca 2010 roku o sporcie

Zwiń ^